Πριν λίγες μέρες, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, εξέδωσε εκτελεστικό διάταγμα που απαιτεί οι κυβερνητικές πληροφορίες να είναι ανοιχτές και αναγνώσιμες από μηχάνηματα από προεπιλογή. Το διάταγμα αυτό αποτελεί το τελευταίο μιας σειράς δράσεων από το 2009 που ενισχύουν την ανοιχτή πρόσβαση και την διαφάνεια σε κυβερνητικά δεδομένα.
Επιπρόσθετα με το Εκτελεστικό Διάταγμα, ο Λευκός Οίκος εξέδωσε Υπόμνημα (PDF) στο οποίο εξηγείται πως οι ομοσπονδιακές κυβερνητικές υπηρεσίες θα υιοθετήσουν την νέα πολιτική Ανοιχτών Δεδομένων.
“Το Υπόμνημα αυτό ζητάει από τα πρακτορεία να συλλέγουν ή να δημιουργούν πληροφορίες με τέτοιο τρόπο ώστε να υποστηρίζεται η μεθοδική επεξεργασία πληροφοριών και ο διαμοιρασμός των δράσεων. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση ανοιχτών και αναγνώσιμων από μηχανές μορφών κειμένου (format) , πρότυπα δεδομένων και Common Core και μετα-δεδομένων όλων των νέων πληροφοριών. Περιλαμβάνει επίσης, πρακτορεία που διασφαλίζουν την επιμέλεια πληροφοριών με την χρήση ανοιχτών αδειών και την επανεξέταση των πληροφοριών για θέματα ασφάλειας προσωπικών δεδομένων, εχεμύθειας, ασφάλειας ή άλλων περιορισμών πριν την έκδοση.”
Ταυτόχρονα, το Υπόμνημα παραθέτει ένα σύνολο κατευθυντήριων γραμμών αρκετά προοδευτικό για την χρήση Ανοιχτών Δεδομένων από τα ομοσπονδιακά πρακτορεία των Ηνωμένων Πολιτειών:
Open Data (Ανοιχτά Δεδομένα): Για τους σκοπούς αυτού του Υπομνήματος, ο όρος “Ανοιχτά Δεδομένα” θα αναφέρεται σε δεδομένα ελεύθερα διαθέσιμα στο κοινό και οργανωμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνεται η εύρεση τους από το κοινό και η επαναχρησιμοποίηση τους από τους χρήστες. Γενικότερα, τα Ανοιχτά Δεδομένα θα διέπονται από τις εξής αρχές:
– Δημόσια. Σε συμφωνία με την Οδηγία OMB’s Open Government, τα πρακτορεία είναι υποχρεωμένα να υιοθετήσουν μια πολιτική υπέρ της ανοιχτότητας όσο το επιτρέπει ο νόμος και να υπόκεινται σε περιορισμούς που αφορούν ασφάλεια προσωπικών δεδομένων, εμπιστευτικότητας, ασφάλειας και άλλων νόμιμων περιορισμών.
– Πρόσβαση. Τα Ανοιχτά Δεδομένα γίνονται διαθέσιμα σε εύχρηστες, επεξεργάσιμες και ανοιχτές μορφές. Η μορφές αυτές (formats) πρέπει να είναι αναγνώσιμες από μηχανές (δηλαδή, τα δεδομένα είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να επιτρέπεται η αυτόματη επεξεργασία). Οι δομές των Ανοιχτών Δεδομένων δεν επιτρέπουν διάκριση ανάμεσα σε ανθρώπους, ομάδες και εθνικότητες και τα ίδια τα δεδομένα πρέπει να γίνονται διαθέσιμα σε όσο το περισσότερο δυνατό μεγαλύτερο κοινό.
– Περιγραφή. Τα Ανοιχτά Δεδομένα περιγράφονται πλήρως έτσι ώστε οι καταναλωτές να έχουν τις απαραίτητες πληροφορίες να καταλάβουν τις δυνατότητες, τις αδυναμίες, τους περιορισμούς, τις απαιτήσεις σε σχέση με την ασφάλεια αλλά και το πως να τις επεξεργάζονται. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση εύρωστων και λεπτομερών μετα-δεδομένων, εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση πληροφοριών, λεξικών δεδομένων και αν υπάρχουν, επιπρόσθετες πληροφορίες για το σκοπό της συλλογής, στοιχεία για τον πληθυσμό που αφορά, δείγματα και μέθοδοι συλλογής δεδομένων.
– Επαναχρησιμοποίηση. Τα Ανοιχτά Δεδομένα γίνονται διαθέσιμα με ανοιχτές άδειες που δεν επιφέρουν κανένα περιορισμό στη χρήση τους.
– Ολοκλήρωση. Τα Ανοιχτά Δεδομένα δημοσιεύονται σε πρωταρχική μορφή, όπως συλλέγονται δηλαδή από την πηγή με όσο το δυνατόν περισσότερη λεπτομέρεια που ενισχύει την ορθή χρήση όσο το επιτρέπει ο νόμος. Τα παράγωγα ανοιχτά δεδομένα θα πρέπει να δημοσιεύονται με αναφορά στα πρωτογενή.
– Χρόνος. Τα Ανοιχτά Δεδομένα γίνονται διαθέσιμα όσο το δυνατόν συντομότερα για να διατηρηθεί η αξία της πληροφορίας.
– Διαχείριση μετά- έκδοσης. Θα πρέπει να παρέχεται κάποιο σημείο επαφής για την διευκρίνιση σε τυχόν προβλήματα χρήσης των Ανοιχτών Δεδομένων ή για παράπονα.
Το Υπόμνημα επίσης παρέχει και άλλες πληροφορίες σε σχέση με την διάθεση των κυβερνητικών δεδομένων των Ηνωμένων Πολιτειών:
“Διασφάλιση επιμέλειας πληροφοριών μέσω της χρήσης Ανοιχτής Αδειοδότησης- Τα Πρακτορεία θα πρέπει να εφαρμόζουν ανοιχτές άδειες, συμβουλευόμενα τις καλές πρακτικές του Project Open Data, στις πληροφορίες όπως τις συλλέγουν ή τις δημιουργούν έτσι ώστε όλα τα δεδομένα που γίνονται δημόσια να μπορούν να αντιγραφούν, να επανεκδοθούν, να διανεμηθούν, να διαδοθούν, να επιμεληθούν και γενικότερα να επαναχρησιμοποιηθούν είτε για εμπορικούς ή όχι σκοπούς.”
Παρ’ όλες τις απαραίτητες διευκρινήσεις, πρόκειται για μια εξαιρετικά σημαντική κίνηση που θα διαλύσει τυχόν αμφιβολίες για την χρήση ομοσπονδιακών κυβερνητικών δεδομένων. Με την υποστήριξη της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στη χρήση Ανοιχτών Αδειών, γίνεται ευρέως αποδεκτή η επαναχρησιμοποίηση περιεχομένου και γίνεται ένα ακόμα βήμα προς την απενεχοποίηση της. Επιπλέον, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματικά θέλουν να “ανοίξουν” τα κυβερνητικά δεδομένα θα πρέπει να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψιν τους την χρήση της σφραγίδας Creative Commons0 Public Domain Dedication. H σφραγίδα αυτή ως γνωστόν χρησιμοποιείται από πολλούς παρόχους δεδομένων και αποθετήρια παγκοσμίως και επιτρέπει τα δεδομένα να “πεσουν” αυτόματα στον Δημόσιο Τομέα (Public Domain). Τα Creative Commons ήδη έχουν κάνει πρόταση για την διάδοση των δεδομένων με τη σφραγίδα αυτή.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι στην Ελλάδα, μέχρι τώρα, όλες οι αποφάσεις των Δημόσιων Αρχών που αναρτώνται στο Διαδίκτυο στο πλαίσιο του προγράμματος Διαύγειαμπορούν να χρησιμοποιηθούν με μοναδικό όρο χρήσης την αναφορά στην πηγή. Ομοίως, όλες οι πληροφορίες στους δικτυακούς τόπους του Γραφείου του Πρωθυπουργού, του Γραφείου του Αντιπροέδρου, τουOpenGov.grκαι του geodata.gov.gr.Η χρήση αδειών CreativeCommons ενθαρρύνονται σε όλα τα έργα που χρηματοδοτούνται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ψηφιακή Σύγκλιση».