ΕΛ/ΛΑΚ | mycontent.ellak.gr |
freedom

Πάνω από 600.000 ακαδημαϊκά άρθρα με ελεύθερες άδειες Creative Commons

Παρά τη συντηρητική άποψη για την πνευματική ιδιοκτησία που συμμερίζεται η πλειοψηφία των ακαδημαϊκών συγγραφέων, οι ελεύθερες άδειες κυριαρχούν στις εκδόσεις ανοικτής πρόσβασης.
Το Creative Commons, δημοσίευσε πρόσφατα την έκθεση State of the Commons Report, η οποία και συνοψίζει τη δημοτικότητα των αδειών CC. Οι άδειες αυτές έχουν γίνει πια το πρότυπο για τις εκδόσεις ανοικτής πρόσβασης και για το ευρύτερο κίνημα της ανοικτής κουλτούρας. Η έκθεση State of the Commons Report σημειώνει την ταχεία αύξηση του αριθμού των έργων που διανέμονται με άδειες CC, και την παρουσία των αδειών σχεδόν σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δημιουργικής παραγωγής. Σύμφωνα με την έκθεση, μπορούμε τώρα να απολαύσουμε πάνω από 1,4 εκατομμύρια ακαδημαϊκά άρθρα και έρευνες με άδειες Creative Commons (CC)

Η εκτίμηση αυτή βασίζεται κυρίως σε στοιχεία από το Directory of Open Access Journals (DOAJ), η οποία καταλογοποιεί εκδόσεις και χώρους ελεύθερης πρόσβασης που έχουν υποβάλει αίτηση και πληρούν ορισμένα κριτήρια. Τα περιοδικά που υπάρχουν στο DOAJ έχουν δημοσιεύσει πάνω 1,3 εκατ άρθρα με άδειες CC μέχρι τώρα (και μόνο μερικές χιλιάδες έγγραφα, διατίθεται με άλλες κλειστές άδειες). Ωστόσο, αυτό το σύνολο δεδομένων δεν είναι εξαντλητικό μιας και τα δεδομένα δεν καλύπτουν τα άρθρα ανοικτής πρόσβασης που δημοσιεύονται σε περιοδικά που δημοσιεύουν ανοιχτά αλλά και κλειστά άρθρα (μέσω λογαριασμού πρόσβασης – τα λεγόμενα «υβριδικά περιοδικά»). Η προσφορά μιας επιλογής ανοικτής πρόσβασης είναι στάνταρ πια στις παραδοσιακές εκδόσεις υψηλής ποιότητας οι οποίες τείνουν να χρησιμοποιούν άδειες CC για ανοικτή πρόσβαση στο περιεχόμενο τους. Επιπλέον, τα στοιχεία του DOAJ δεν καλύπτουν νέα περιοδικά που δεν έχουν ακόμη δημοσιεύσει αρκετά έργα για να πληρούν τα κριτήρια του DOAJ , και περιοδικά που δεν έχουν υποβληθεί σε DOAJ για άλλους λόγους. Στην πραγματικότητα, ο ακριβής αριθμός των άρθρων με άδειες CC είναι άγνωστος, αλλά σίγουρα μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερος από το 1,4 εκατ που αναφέρεται στην έκθεση.

Η αφθονία των αδειών

Εν πάση περιπτώσει, ο αριθμός από τα στοιχεία του DOAJ είναι ίσως η καλύτερη προσέγγιση της δημοτικότητας των Creative Commons στις ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις. Αλλά οι άδειες Creative Commons διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Υπάρχουν πιο φιλελεύθερες άδειες και πιο περιοριστικές. Για εκείνους που είναι λιγότερο εξοικειωμένοι με την έννοια το παρακάτω γραφικό εξηγεί τις άδειες CC.

cclicencechartgr

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτή την εικόνα, επειδή διανέμεται σύμφωνα με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Attribution (CC-BY) . Αν είχε δημοσιευθεί ως ένα έργο Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση CC BY-NC , δεν θα μπορούσατε να την χρησιμοποιήσετε σε ένα εμπορικο site. Μπορείτε να κόψετε ένα κομμάτι της εικόνας και να την τροποποιήσετε επειδή ή άδεια CC-BY σας επιτρέπει να το κάνετε. Αλλά αν η εικόνα είχε δημοσιευθεί με Αναφορά Δημιουργού-Όχι Παράγωγα Έργα
CC BY-ND
θα ήσασταν υποχρεωμένοι να ζητήσετε την άδεια από τον δημιουργό για να αναδημοσιεύσετε την τροποποιημένη εικόνα.

Όπως μπορείτε να δείτε, υπάρχει μια τεράστια διαφορά πως χρησιμοποιείται κάθε άδεια Creative Commons σε κάθε περίπτωση. Και δεδομένου ότι το  State of the Commons Report δεν απαντάει στο ερώτημα του ποια είναι η πιο δημοφιλής άδεια για τις ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις, το http://openscience.com έκανε μια γρήγορη ανάλυση στα στοιχεία του DOAJ.

Ποια είναι η πιο δημοφιλής άδεια Creative Commons;

Το πρόβλημα είναι ότι το DOAJ παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη χορήγηση αδειών μόνο σε επίπεδο περιοδικού, και όχι κάθε άρθρο ξεχωριστά, και σε ένα περιοδικό δημοσιεύονται άρθρα που δεν ακολουθούν απαραίτητα την προεπιλεγμένη άδεια του περιοδικού. Φιλελεύθερες άδειες (CC-BY ), μερικές φορές επιβάλλονται από τους χρηματοδότες της έρευνας σε αντίθεση  με την πολιτική ενός περιοδικού. Και όταν ένα περιοδικό, το οποίο χρησιμοποιεί την άδεια CC-BY-NC-ND ως προεπιλογή, δημοσιεύει ένα άρθρο υπό άδεια CC-BY , η εξαίρεση αυτή δεν λαμβάνεται υπόψη στα δεδομένα DOAJ. Επιπρόσθετα όταν ένα περιοδικό χρησιμοποιεί πολλές διαφορετικές άδειες (π.χ. για διάφορους τύπους περιεχομένου), το DOAJ το κατατάσσει με βάση τις πιο περιοριστικές άδειες που χρησιμοποιεί. Και οι δύο αυτοί παράγοντες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια λανθασμένη μέτρηση της CC-BY στα δεδομένα του DOAJ.

Παρά το γεγονός αυτό, η πιο φιλελεύθερη άδεια, η CC-BY, η οποία επιτρέπει τόσο την τροποποίηση όσο και την εμπορική χρήση, είναι η πιο δημοφιλής. Τα περισσότερα από τα μισά άρθρα της DOAJ (682.253) που έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά διανέμονται με αυτή την άδεια. Και ίσως το πραγματικό μερίδιο της άδειας CC-BY στις ακαδημαϊκά εργασίες να είναι ακόμη μεγαλύτερο.

Μήπως οι συγγραφείς θέλουν φιλελεύθερη αδειοδότηση;

Η δημοτικότητα της άδειας CC-BY είναι ενδιαφέρουσα, δεδομένου ότι η πλειοψηφία των ακαδημαϊκών συγγραφέων φαίνεται να έχουν αρκετά συντηρητική άποψη για τα πνευματικά δικαιώματα. Η έρευνα των Taylor & Francis λέει ότι μόνο το 39% των δημιουργών θα συμφωνούσαν να συμπεριληφθεί η δουλειά τους σε μια ανθολογία χωρίς προηγούμενη αποδοχή τους και μόνο το 44% θα συμφωνούσε να δεχθεί μεταφράσεις χωρίς δικαιώματα. Και τα δύο αυτά τα πράγματα όμως γίνονται δεκτά για τα έργα που δημοσιεύθηκαν με άδεια CC-BY. Από την άλλη πλευρά, οι άδειες CC-BY προωθούνται από τους φορείς χάραξης πολιτικής και τους χρηματοδότες, επειδή προωθούν την ανάπτυξη της επιστήμης,  και καθιστούν ευκολότερη την εκ νέου χρήση γραφημάτων, διαγραμμάτων και άλλων υλικών που παρουσιάζονται σε ένα πρωτότυπο έγγραφο. Η CC-BY επιτρέπει επίσης την εξόρυξη περιεχομένου, το οποίο σημαίνει δεδομένα αναγνώσιμα από μηχανή, για την εξαγωγή δεδομένων από κείμενα ή γραφικά (π.χ. χημικούς τύπους). Αυτό μπορεί να έχει μια πραγματικά θετική επίδραση στο μέλλον, με αποτέλεσμα την αυτοματοποίηση ερευνών, με τρόπο παρόμοιο με εκείνο που γνωρίζουμε από την αυτοματοποίηση της χειρωνακτικής εργασίας.

Η έρευνα των Taylor & Francis είναι μάλλον σωστή στη διάγνωση της. Και υποστηρίζεται και από τα αποτελέσματα και άλλων ερευνών και συνόλων δεδομένων. Αυτή τη στιγμή η εκδοτική βιομηχανία φαίνεται να ακολουθεί τις επιταγές αυτών που χαράσσουν πολιτική και όχι των συγγραφέων. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα την δυσαρέσκεια μεταξύ των συντηρητικών ερευνητών; Ή οι ερευνητές θα αλλάξουν τη στάση τους; Αυτό μπορεί να γίνει ένα καυτό θέμα στο μέλλον στον κόσμο της ακαδημαϊκής έρευνας.

Πηγή άρθρου: http://openscience.com

Leave a Comment