Ανοιχτή Πρόσβαση (Open Access) είναι η ελεύθερη παροχή πρόσβασης μέσω του Διαδικτύου σε επιστημονικό υλικό, περιοδικά και άρθρα. Πρακτικά, γίνεται δυνατή η διαδικτυακή πρόσβαση σε ψηφιακό επιστημονικό περιεχόμενο (άρθρα, πρακτικά συνεδρίων, δεδομένα, κ.ά.) χωρίς την πλειοψηφία των περιορισμών που σχετίζονται με πνευματικά δικαιώματα. Οι συγγραφείς δίνουν τη συγκατάθεσή τους για την ανοικτή πρόσβαση στο έργο τους σύμφωνα με τους όρους ειδικών αδειών (Creative Commons, Open Content License) με αποτέλεσμα οι αναγνώστες να μπορούν να χρησιμοποιούν ελεύθερα το διατιθέμενο υλικό για ερευνητικούς, εκπαιδευτικούς και άλλους σκοπούς σεβόμενοι τους όρους σύμφωνα με τους οποίους ο δημιουργός διέθεσε το έργο του. Κατά καιρούς, σας έχουμε παρουσιάσει εδώ στο Creative Commons πρωτοβουλίες Ανοιχτής Πρόσβασης σε Ελλάδα και Εξωτερικό καθώς πιστεύουμε ότι η φιλοσοφία του Ανοικτού Κινήματος είναι ο δρόμος για τον διαμοιρασμό της γνώσης και την προώθηση της Καινοτομίας και της Επιστήμης.
Στην Ελλάδα το κίνημα Ανοιχτής Πρόσβασης τυγχάνει μεγάλης επιτυχίας με κύριες δράσεις ανάμεσα σε άλλες, αυτές του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και του ΕΠΣΕΤ (Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας). Με στόχο την ενίσχυση της εθνικής υποδομής για την έρευνα και την ελεύθερη διάθεση περιεχομένου επιστήμης και πολιτισμού, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) αναπτύσσει υποδομές Ανοικτής Πρόσβασης, προωθώντας το έργο της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό. Στόχος είναι να εξασφαλίσει, με οργανωμένο και φιλικό τρόπο, εύκολη πρόσβαση σε ελληνικό ψηφιακό περιεχόμενο.
Λειτουργώντας εδώ και πολλά χρόνια ως συσσωρευτής του περιεχομένου που σχετίζεται με επιστήμη, τεχνολογία και πολιτισμό, το ΕΚΤ συνεργάζεται με ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες, αρχεία και μουσεία. Αποτέλεσμα αυτής της κοινής προσπάθειας είναι η αύξηση του ποιοτικού ελληνικού περιεχομένου στο Διαδίκτυο, που ανταποκρίνεται στις ανάγκες της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.
Περισσότερες από 4.500.000 ψηφιακές σελίδες ηλεκτρονικών αποθετηρίων, επιστημονικών περιοδικών και ψηφιακών βιβλιοθηκών διατίθενται από τον δικτυακό τόπο του Εθνικού Πληροφοριακού Συστήματος Έρευνας και Τεχνολογίας (www.epset.gr), που είναι το κύριο αναπτυξιακό έργο του ΕΚΤ.
Τα ηλεκτρονικά αποθετήρια ανοικτής πρόσβασης (Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, Ήλιος με το επιστημονικό υλικό του ΕΙΕ, Πανδέκτης με συλλογές Ιστορίας και Πολιτισμού, ψηφιακή Ζωφόρος του Παρθενώνα) καλύπτουν όλες τις επιστήμες και διευρύνονται συνεχώς. Το περιεχόμενο, μάλιστα, των Αποθετηρίων Πανδέκτης και Ζωφόρος του Παρθενώνα παρέχεται ήδη στην Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Europeana, την οποία το ΕΚΤ εμπλουτίζει με ελληνικό ψηφιακό πολιτιστικό περιεχόμενο. Παράλληλα, το ΕΚΤ εκδίδει, σε συνεργασία με επιστημονικούς και πολιτιστικούς φορείς, περιοδικά ανοικτής πρόσβασης σε ηλεκτρονική μορφή, ώστε το περιεχόμενό τους να είναι προσβάσιμο μέσω Διαδικτύου.
Το ΕΚΤ υποστηρίζει την Ανοικτή Πρόσβαση με δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, όπως είναι ο δικτυακός τόπος www.openaccess.gr και το blog www.openaccess.gr/blog. Επίσης, το ΕΚΤ είναι το Εθνικό Κέντρο Ανοικτής Πρόσβασης για την πρόσβαση στα ερευνητικά αποτελέσματα του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο για την έρευνα της ΕΕ (ευρωπαϊκό έργο ΟpenAIREplus, www.openaire.eu).