Οι σπόροι και οι ποικιλίες φυτών στη γεωργία, κατά τους προηγούμενους αιώνες, ανήκαν σε αυτό που οι σημερινοί οικονομολόγοι-κοινωνιολόγοι έχουν ονομάσει «Κοινά». Με την έννοια ότι στο παρελθόν οι αγρότες των παλαιότερων γενιών ό,τι επιλέγαν και βελτίωναν από το γενετικό υλικό της φύσης, το κληρονομούσαν στις επόμενες γενιές. Ο σπόρος ανοιχτού κώδικα είναι μια τέτοια εναλλακτική λύση στο ότι δημιουργεί ένα κοινό σπόρο, στο οποίο οι σπόροι είναι ελεύθεροι διαθέσιμοι για όλους. Αυτό επιτρέπει διαφορετική και αποκεντρωμένη αναπαραγωγή φυτών στην οποία μπορεί να βασίζεται ένα δίκαιο, οικολογικό και περιφερειακό σύστημα διατροφής. των αγροτών-συνήθως της κοινότητάς τους- χωρίς κάποιο αντάλλαγμα, εκτός ίσως του ονόματός τους στον σπόρο ή την ποικιλία.
Έτσι όλο αυτό το γενετικό υλικό που βελτιώθηκε στα 10.000 προηγούμενα χρόνια της ανθρώπινης γεωργίας, βρισκόταν στα χέρια των αγροτών, μέχρι που οι σύγχρονες εταιρείες σποροπαραγωγής-από τα μέσα του 20ου αιώνα, μέσω της «βιοπειρατίας», της υβριδοποίησης, της γενετικής τροποποίησης και των νόμων για πνευματική ιδιοκτησία και ευρεσιτεχνία-αφού τα άρπαξαν από τους γεωργούς και τη φύση-ακόμη και των πιο απομακρυσμένων περιοχών του πλανήτη-το μετέτρεψαν σε πλήρη ιδιοκτησία τους. Από ένα αγαθό που ανήκε σε όλους –στα «Κοινά»-μετατράπηκε σε ιδιωτικό, εταιρικό αγαθό, που προστατεύεται από κρατικούς νόμους πνευματικών δικαιωμάτων και ευρεσιτεχνίας, σχεδόν παντού στον κόσμο(όπου ακόμα δεν έχουν περάσει τέτοιοι νόμοι, οι εταιρείες πιέζουν να γίνουν μέσω των διεθνών συμφωνιών τύπου CETA, TTIP, TPP, TISA κ.λπ.).
1. Οι σπόροι που ανήκουν στα κοινά δίνουν έμφαση στην αυτάρκεια παρά στην εξάρτηση.
Το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων είναι από πολλές απόψεις επικίνδυνα ασταθές. Όταν απαγορεύεται η εξαγωγή σε μια χώρα, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη τροφίμων σε άλλη χώρα.
Ο τομέας των τροφίμων αποτελείται κυρίως από μερικές μεγάλες επιχειρήσεις από τις οποίες όλοι εξαρτόμαστε σημαντικά. Η συγκέντρωση των σπόρων στην αγορά είναι ιδιαίτερα υψηλή με περισσότερο από το 60% των εμπορικών σπόρων να ελέγχονται από τρεις μόνο εταιρείες.
Στην αρχή της πανδημίας, κάποιοι είδαν με τρόμο τα σχεδόν κενά ράφια των σουπερμάρκετ που στέκονταν μπροστά τους. Για πρώτη φορά πολλοί από εμάς συνειδητοποιήσαμε ότι τα ράφια δεν γεμίζουν. Ξαφνικά συνειδητοποιήσαμε την έκταση της εξάρτησής μας και μας κάνει να αναρωτιόμαστε για εναλλακτικές λύσεις.
Ο σπόρος ανοιχτού κώδικα είναι μια τέτοια εναλλακτική λύση στο ότι δημιουργεί ένα κοινό σπόρο, στο οποίο οι σπόροι είναι ελεύθεροι διαθέσιμοι για όλους. Αυτό επιτρέπει διαφορετική και αποκεντρωμένη αναπαραγωγή φυτών στην οποία μπορεί να βασίζεται ένα δίκαιο, οικολογικό και περιφερειακό σύστημα διατροφής.
2. Τα κοινά σπόρων ενθαρρύνουν την περιφερειακή ανάπτυξη.
Στα γερμανικά μέσα ενημέρωσης υπήρξαν πολλές αναφορές σχετικά με την έλλειψη εποχιακών εργαζομένων που δεν τους επετράπη να εισέλθουν στη χώρα λόγω της απαγόρευσης ταξιδιών. Αλλά ακόμη και με τη βοήθεια αυτών των εργαζομένων, η Γερμανία απέχει πολύ από το να είναι σε θέση να προσφέρει. Ενώ περίπου τα 2/3 των γερμανικών λαχανικών και τα 3/4 των φρούτων της εισάγονται, η χώρα έχει πλεόνασμα ζωικών προϊόντων των οποίων οι ζωοτροφές απαιτούν μεγάλη χρήση γης.
Στη Γερμανία και σε πολλά άλλα μέρη, θα μπορούσαμε να επωφεληθούμε από περισσότερα περιφερειακά προϊόντα με πολλούς τρόπους. Φυσικά, οι περιφερειακές αλυσίδες αξίας είναι λιγότερο ευάλωτες σε ένα lockdown, αλλά πέρα από αυτό είναι εξίσου ευεργετικές για το περιβάλλον όπως και για την περιφερειακή οικονομία.
Ωστόσο, οι περιοχές της ανάπτυξης και παραγωγής σπόρων εξαιρούνται συχνά από τις αλυσίδες εφοδιασμού. Προκειμένου να διευκολυνθεί η βιοποικιλότητα και η περιφερειακή προσαρμογή, τα φυτά πρέπει να εκτρέφονται κοντά στο σημείο όπου καλλιεργούνται και η αναπαραγωγή τους δεν πρέπει να περιορίζεται.
3. Οι σπόροι κοινών ενισχύουν τις κοινότητες.
Ο Covid-19 έριξε φως στις επισφαλείς καταστάσεις εκείνων που εργάζονται στη γεωργία και τη βιομηχανία τροφίμων. Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να συνεχίσουν τη δουλειά τους για να μας προμηθεύουν παρά το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις είναι δύσκολο να ληφθούν μέτρα υγιεινής, όπως η κοινωνική αποστασιοποίηση. Όχι μόνο κινδυνεύουν οι εργαζόμενοι, αλλά η σημαντική συμβολή τους στη βιομηχανία τροφίμων δεν αμείβεται καλά.
Εδώ μπαίνει στο παιχνίδι η κοινωνική πτυχή πίσω από την έννοια του ανοιχτού κώδικα. Ο ανοιχτός κώδικας αναφέρεται στην ιδέα των κοινών αγαθών. Η δημόσια ιδιοκτησία («κοινά») προσανατολίζεται στις απαιτήσεις μιας κοινωνίας και αντιπροσωπεύει τη συνεργασία σε ίση βάση.
4. Οι σπόροι που ανήκουν στα κοινά προωθούν την υγιή γεωργία.
Η τρέχουσα έρευνα δείχνει ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της εμφάνισης νέων ιών και της βιομηχανικής γεωργίας. Εκτός από την ενίσχυση της απώλειας φυσικών οικοτόπων, η βιομηχανική γεωργία και η καταστροφή τέτοιων οικοτόπων αυξάνουν τη συχνότητα αλληλεπιδράσεων μεταξύ ανθρώπων και άγριων ζώων. Αυτό οδηγεί σε πιο πιθανό να υπάρχουν νέες μολύνσεις. Ένας άλλος τομέας που ενέχει κίνδυνο είναι η εντατική κτηνοτροφία στην οποία οι άνθρωποι και τα ζώα έρχονται σε συχνή επαφή μεταξύ τους. Σε υγιή συστήματα, ωστόσο, υπάρχουν φυσικοί ρυθμιστικοί μηχανισμοί. Διατηρούν τα παθογόνα σε απόσταση και μειώνουν τις πιθανότητες να προσβληθούν και να μεταδοθούν ιοί.
Αυτό σημαίνει ότι κάνοντας τη γεωργία μας πιο οικολογική και χρησιμοποιώντας τη γη μας όσο το δυνατόν πιο βιώσιμη, θα είμαστε σε θέση να αποτρέψουμε τη διάδοση των ιών. Αυτό απαιτεί διαφορετική αναπαραγωγή φυτών που μπορεί να προσφέρει κατάλληλες ποικιλίες σε διάφορες τοποθεσίες.
5. Οι σπόροι που ανήκουν στα κοινά είναι μέρος της αλλαγής που χρειαζόμαστε τώρα.
Μια κρίση, όπως η πανδημία Covid-19, μπορεί πράγματι να οδηγήσει σε ασφυξία εμάς και τις βιομηχανίες μας. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, στην πραγματικότητα υποτιμούμε τη δική μας ανθεκτικότητα. Αφού ξεπεράσουμε το αρχικό σοκ και τη σοβαρότητα της κατάστασης, μπορούν να απελευθερωθούν πρωτοφανή κύματα ενέργειας.
Κάποιοι μπορεί ακόμα να ζητήσουν βιομηχανικές προσεγγίσεις για την επίλυση του προβλήματος, παρά το γεγονός ότι είναι υπεύθυνοι για τη φτώχεια, την επισιτιστική ανασφάλεια, την κλιματική αλλαγή και τις μαζικές διαταραχές στα οικοσυστήματά μας. Ωστόσο, παρατηρούμε επίσης αυξανόμενες διαδηλώσεις αλληλεγγύης και ακτιβισμού του κοινού προς εκείνους που πλήττονται περισσότερο.
Ορισμένες κυβερνήσεις ενήργησαν γρήγορα για την προστασία των εργαζομένων και για τη διασφάλιση των τροφίμων. Έχουν τεθεί σε εφαρμογή ένα πλήρες φάσμα μέτρων που είχαν, τουλάχιστον, την εντύπωση ότι θα μπορούσε να μοιάζει ένα νέο και ανθεκτικό σύστημα διατροφής. Για παράδειγμα, η καναδική επαρχία της Βρετανικής Κολομβίας χαρακτήρισε το έργο στους κοινόχρηστους κήπους και στις αγορές αγροτών ως βασική εργασία δημοσίου συμφέροντος.
Η γνώση που αποκτήσαμε από αυτήν την κρίση θα συνεχίσει να δίνει ώθηση στην έννοια των σπόρων ως κοινό αγαθό. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί, ακόμη και όταν ο κορωνοϊός τελειώσει: η κλιματική αλλαγή θα παραμείνει.
Πηγή άρθρου: https://www.opensourceseeds.org/