Τον Νοέμβριο του 2023, το Εφετείο του Ηνωμένου Βασιλείου στην υπόθεση THJ εναντίον Sheridan προσέφερε μια σημαντική διευκρίνιση της απαίτησης πρωτοτυπίας σύμφωνα με τη νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία ανοίγει έναν δρόμο για την άνθηση της ανοιχτής κουλτούρας στο ΗΒ.
Μια απόφαση που αλλάζει το παιχνίδι
Καθορίζοντας το όριο πρωτοτυπίας πνευματικών δικαιωμάτων, το δικαστήριο δήλωσε: «Αυτό που απαιτείται είναι ο συγγραφέας να μπορεί να εκφράσει τις δημιουργικές του ικανότητες στην παραγωγή του έργου κάνοντας ελεύθερες και δημιουργικές επιλογές, ώστε να σφραγίσει το έργο που δημιουργήθηκε με την προσωπική του πινελιά.” Το κρίσιμο είναι ότι το δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι «αυτό το κριτήριο δεν ικανοποιείται όταν το περιεχόμενο του έργου υπαγορεύεται από τεχνικές εκτιμήσεις, κανόνες ή άλλους περιορισμούς που δεν αφήνουν περιθώρια δημιουργικής ελευθερίας». Για μια διεξοδική ανάλυση της υπόθεσης, δείτε την άποψη της καθηγήτριας Eleonora Rosatti στο IPKat.
Η υπόθεση μπορεί να αλλάξει το παιχνίδι στο τοπίο ανοιχτής κουλτούρας του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως σημειώνεται από τους υποστηρικτές της ανοιχτής κουλτούρας Μπέντορ Γκρόσβενορ (paywall) και Ντάγκλας ΜακΚάρθι. Πως και έτσι? Επειδή θέτοντας το πρότυπο για τα πνευματικά δικαιώματα να προκύπτουν βάσει «ελεύθερων και δημιουργικών επιλογών», εμποδίζει ουσιαστικά να γινονται αξιώσεις πνευματικών δικαιωμάτων για έργα πιστής αναπαραγωγής υλικού κοινού κτήματος (δηλαδή, υλικά που δεν προστατεύονται πλέον ή δεν προστατευόταν ποτέ από πνευματικά δικαιώματα).
Χωρίς πνευματικά δικαιώματα πο πιστές αναπαραγωγές υλικού κοινού κτήματος
Αυτό είναι μια θέση που τα Creative Commons (CC) υπερασπίζονται εδώ και χρόνια ως μέρος του Πρόγραμμα Ανοιχτού Πολιτισμού: οι ψηφιακές αναπαραγωγές υλικού κοινού κτήματος τομέα πρέπει να παραμένουν στο κοινό κτήμα. Με άλλα λόγια, κανένα νέο δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας (ή συγγενικό δικαίωμα) δεν θα πρέπει να προκύψει σχετικά με τη δημιουργία ενός ψηφιοποιημένου «δίδυμου». Η Europeana και το Communia Association,μεταξύ πολλών άλλων οργανισμών ανοιχτού πολιτισμού, συμμερίζονται αυτή τη θέση. Είναι επίσης ευθυγραμμισμένο με το άρθρο 14 του 2019 της Οδηγίας της ΕΕ για τα πνευματικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά, το οποίο αναφέρει ότι: «όταν έχει λήξει η διάρκεια προστασίας ενός έργου εικαστικής τέχνης, κάθε υλικό που προκύπτει από πράξη αναπαραγωγής του εν λόγω έργου δεν υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα […]».
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι οι άδειες CC δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται από ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς (μουσεία, βιβλιοθήκες, αρχεία, κ.λπ.) για την κυκλοφορία ψηφιακών αναπαραγωγών έργων κοινού κτήματος, καθώς οι άδειες μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο σε σχέση με περιεχόμενο που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα. Για να μοιράζεστε ψηφιακούς δίδυμα περιεχομένου κοινού κτήματος, προτείνουμε το εργαλείο αφιέρωσης κοινού κτήματος (CC0) ή το σήμα κ“The Electric Boots” British Library. Public Domain.οινού κτήματος (PDM).
Μια διαδεδομένη αλλά προβληματική πρακτική
Δυστυχώς, πολλά ιδρύματα εξακολουθούν να διεκδικούν πλήρη πνευματικά δικαιώματα ή χρησιμοποιούν άδειες CC για να μοιράζονται πιστές αναπαραγωγές υλικού κοινού κτήματος συχνά έναντι πληρωμής (υψηλού) τέλους — αυτό είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στο ΗΒ, όπως αναφέρει η Δρ Andrea Wallace στη μελέτη της για το πρόγραμμα Towards a National Collection .
Σε μια προσπάθεια να περιοριστεί αυτή η ανεπιθύμητη πρακτική, το 2022, η ομάδα εργασίας CC Open Culture Platform με επικεφαλής την Deborah De Angelis (CC Italia) και Tomoaki Watanabe (CC Ιαπωνία) διερεύνησε αυτό το θέμα και ανέπτυξε προτάσεις για τεχνικές, νομικές και κοινωνικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος του «PD BY» (δηλαδή της χρήσης αδειών CC BY για κοινή χρήση αναπαραγωγών έργων κοινού κτήματος). Σε αυτή τη βάση, το CC αναπτύσει επί του παρόντος ένα σύνολο κατευθυντήριων γραμμών για την παροχή εναλλακτικών ιδεών σχεδιασμού και παραδειγμάτων πλατφορμών σε ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς που επιθυμούν να μοιράζονται καλύτερα το ψηφιοποιημένο δημόσιο υλικό πολιτιστικής κληρονομιάς στις συλλογές τους. Μια νέα αυγή για την ανοιχτή κουλτούρα στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε όλο τον κόσμο;
Αυτή η δικαστική υπόθεση ξεκλειδώνει τεράστιες αναξιοποίητες δυνατότητες για την άνθηση του ανοιχτού πολιτισμού στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ηνωμένου Βασιλείου. Είμαστε ενθουσιασμένοι που παρέχοντας ενισχυμένη ασφάλεια δικαίου, αυτή η απόφαση θα δώσει ώθηση στα ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς να συμμετάσχουν πιο βαθιά στο κίνημα του ανοιχτού πολιτισμού και να κάνουν αυτές τις τεράστιες συλλογές ανοιχτά προσβάσιμες σε όλους.
Πηγή άρθρου: https://creativecommons.org