Τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους, η Communia Association for the Public Domain — της οποίας είναι μέλος τα Creative Commons (CC) — ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εξετάσουν την ανάπτυξη ενός νόμου για την ψηφιακή γνώση. Σε αυτήν την ανάρτηση ιστολογίου, προσφέρουμε κάποιο υπόβαθρο σχετικά με την πρόταση και εξηγούμε γιατί τα CC την υποστηρίζουν πλήρως.
Το σκεπτικό για έναν νόμο για την ψηφιακή γνώση
Τα ευρωπαϊκά ιδρύματα γνώσης (βιβλιοθήκες, πανεπιστήμια, σχολεία κ.λπ.) καθώς και ερευνητές αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις πνευματικών δικαιωμάτων στο ψηφιακό περιβάλλον. Η πρόσβαση σε ακαδημαϊκές εκδόσεις, η αναπαραγωγή τους για ερευνητικούς σκοπούς, η εξόρυξη κειμένων και δεδομένων, κ.λπ. είναι όλες οι δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για τη διεξαγωγή σοβαρής έρευνας, αλλά παρεμποδίζονται από κακώς ευθυγραμμισμένους κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας, ειδικά όπου η διασυνοριακή συνεργασία είναι καίριας σημασίας.
Καθώς τα κορυφαία θεσμικά όργανα της ΕΕ προετοιμάζονται για μια νέα θητεία για τα επόμενα πέντε χρόνια, ένας νόμος για την ψηφιακή γνώση θα επιτρέψει στα ιδρύματα γνώσης να εκπληρώσουν την αποστολή τους και να προσφέρουν τις ίδιες υπηρεσίες διαδικτυακά με εκείνες εκτός σύνδεσης. Ένας τέτοιος κανονισμός θα μπορούσε να βελτιώσει τη νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων εισάγοντας τα ακόλουθα προς όφελος των ιδρυμάτων γνώσης:
- μια ενοποιημένη ερευνητική εξαίρεση
- δικαίωμα ηλεκτρονικού δανεισμού σε ολόκληρη την ΕΕ
- καθεστώς περιορισμένης ευθύνης για όσους ενεργούν καλόπιστα
- λογικούς όρους αδειοδότησης
- δικαίωμα παράκαμψης μέτρων τεχνολογικής προστασίας.
Το έργο των CC για την πολιτική και την ανοιχτή γνώση
Τα CC αναγνωρίζουν ότι η δίκαιη πολιτική που επιτρέπει και προωθεί την ανοιχτή πρόσβαση (OA) είναι ζωτικής σημασίας για να γίνει ανοιχτή η γνώση. Για παράδειγμα, το 2022 τα CC, σε συνεργασία με την SPARC και το EIFL, ξεκίνησαν το Open Climate Campaign, ένα τετραετές έργο που εργάζεται για να καταστήσει την ανοιχτή κοινή χρήση της έρευνας κανόνα στην επιστήμη του κλίματος. Στο επίκεντρο αυτής της εργασίας βρίσκεται η συνεργασία με εθνικές κυβερνήσεις, ιδιωτικούς χρηματοδότες και περιβαλλοντικές οργανώσεις για την ανάπτυξη πολιτικών ανοιχτής πρόσβασης για τους δικαιούχους τους. Ένα άλλο έργο στοχεύει στον εντοπισμό συνιστώμενων βέλτιστων πρακτικών για καλύτερη κοινή χρήση κλιματικών δεδομένων και άλλος προσπαθεί να προωθήσει ανοικτή αδειοδότηση για preprints βιοεπιστημών. Μέσω αυτών των πολιτικών και βέλτιστων πρακτικών της ΟΑ πιστεύουμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε την κουλτούρα της κοινής χρήσης και να προωθήσουμε την υιοθέτηση ανοιχτών πρακτικών για την ανάπτυξη της γνώσης και να βοηθήσουμε στην επίλυση των μεγαλύτερων προκλήσεων της εποχής μας.
Γιατί υποστηρίζουμε αυτή την πρωτοβουλία
Αλλά οι διακριτές πολιτικές ανοιχτής πρόσβασης και οι βέλτιστες πρακτικές δεν αρκούν. Τα ιδρύματα γνώσης πρέπει να μπορούν να βασίζονται σε ένα σαφές, εναρμονισμένο και υποστηρικτικό νομικό σύστημα που λειτουργεί διασυνοριακά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το έργο πολιτικής των CC επικεντρώνεταιι στην προώθηση της καλύτερης ανταλλαγής γνώσης και πολιτισμού μέσω της παγκόσμιας μεταρρύθμισης των πνευματικών δικαιωμάτων. Τα ιδρύματα γνώσης είναι βασικοί παράγοντες στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής και κατέχουν πολλά από τα κλειδιά για να ξεκλειδώσουν τη γνώση. Εάν πρόκειται να λύσουμε τα μεγαλύτερα προβλήματα του κόσμου, η γνώση γι’ αυτά πρέπει να είναι ανοιχτή και τα ιδρύματα, τα οποία διατηρούν αυτή τη γνώση για το κοινό, πρέπει να μπορούν να λειτουργούν εντός ενός νομικού πλαισίου που να ευνοεί την βασική τους αποστολή και σκοπό.
Ένας νόμος για την ψηφιακή γνώση θα παρείχε μια τέτοια δομή σε κλίμακα ΕΕ και θα συνέβαλε στην επιτάχυνση της έρευνας, στην τόνωση της επιστημονικής προόδου και στην τόνωση της καινοτομίας που βασίζεται στη γνώση για ένα βιώσιμο μέλλον.
Πηγή άρθρου: https://creativecommons.org/